Een moestuin aanleggen, verzorgen en oogsten

Een moestuin voorziet je op regelmatige basis van verse en knapperige groenten. Je hoeft het alleen maar in de tuin te oogsten. Met deze tips leg je je moestuin op de juiste manier aan en oogst je rijkelijk.

Een eigen moestuin is een kleine schat vlak naast het huis of in het volkstuintje. Daar kunnen afzonderlijke groenteplanten worden gekweekt en hier en daar worden geoogst. Of je ziet het groter en legt de tuin aan voor zelfvoorziening.

Er zijn een paar dingen die belangrijk zijn bij het aanleggen van een moestuin. Je moet hier vanaf het begin rekening mee houden, want het kan erg tijdrovend zijn om achteraf de kleine foutjes eruit te halen. Met onze tips weet je precies waar je van tevoren op moet letten, en kun je binnenkort je zelfgekweekte groenten uit eigen tuin oogsten.

Als de moestuin bestemd is voor een gezin van vier personen om in de eigen behoeften te voorzien, is met een goede planning ongeveer 150 vierkante meter bedoppervlakte voldoende. Aardappelen hebben veel ruimte nodig in de tuin. Plan een extra 50 vierkante meter of zo voor hen.

Als je minder ruimte hebt, kun je de gerechten aanvullen met sla, kruiden of andere groenten uit je tuin.

Kies de zonnigste plek op het perceel voor de moestuin. De zon zorgt met haar licht en warmte voor een bijzonder goede groei. Ze draagt ook bij tot een intens aroma. Bijna geen enkele groente gedijt in de schaduw. Zelfs de groenten die onder de grond groeien, zoals aardappelen of wortelen, hebben zon nodig voor hun bovengrondse plantendelen.

Groenten die gemakkelijk nitraten accumuleren, zoals sla of spinazie, moeten in de zon worden geteeld. Nitraat is schadelijk voor de gezondheid en hoopt zich op in de bladeren, vooral wanneer er weinig licht is. Hoe lichter de planten staan, hoe minder nitraat zich ophoopt. Zorg zo nodig voor extra verlichting voor ideale omstandigheden in de moestuin. Dan zullen de planten zelfs tijdens de vrij korte dagen in de lente of de herfst groeien.

Je hebt geen invloed op het klimaat in de moestuin. Pas daarom de keuze van de groenten aan de gegeven omstandigheden aan. Als je in een warm gebied woont, zoals een wijnstreek, heb je een bijna onbeperkte keuze aan groenten. Je kunt dan ook van warmte houdende groenten planten, zoals paprika's of aubergines. Als het in jouw streek nogal koud is of als je vrij hoog woont, is de keuze beperkter. Warmte-afhankelijke groenten met een lange teeltperiode, zoals tomaten, kunnen beter in een broeikas worden geteeld.

Het microklimaat in de moestuin kan echter wel worden beïnvloed. Een heg rond de tuin, bijvoorbeeld, houdt sterke wind buiten. Tegelijkertijd blijven de bedden goed geventileerd. Bescherming is belangrijk omdat constante wind de temperatuur in de moestuin verlaagt. Bovendien droogt dit de grond uit. Hierdoor groeien de planten langzaam. Wellicht dat je later minder kunt oogsten.

Als het daarentegen altijd windstil is, kunnen ongedierte en schimmelziekten zich bijzonder goed verspreiden. Zorg daarom voor een goede bescherming met passende maatregelen, zoals de heg.

Het beste wat je kunt doen is een plan maken van je moestuin. Op die manier is de grootte exact te bepalen en heb je een goed overzicht van de indeling van de afzonderlijke elementen zoals bedden, paden, bergruimten, compostbak, broeikas, kweekbak, verhoogd bed of tuinhuis.

Plan tegelijkertijd een wateraansluiting of een waterput. Een zo centraal mogelijke plaats is daarvoor zinvol. Dit verkort de afstanden bij het gieten.

De hoeveelheid en de breedte van de bedden is bijzonder belangrijk bij het plannen en later aanleggen van de moestuin. Om ervoor te zorgen dat je de planten later in de tuin gemakkelijk kunt bereiken, verzorgen en oogsten, mogen de bedden niet breder zijn dan 1,2 meter.

Door de lengte van de bedden kan de beschikbare ruimte naar eigen inzicht worden benut. Het is echter zinvol om alle bedden even lang te maken. Ze kunnen bijvoorbeeld allemaal 1,2 m breed en 5 m lang zijn. Op die manier kan later de vruchtwisseling beter worden aangehouden en kan het bed elk jaar worden veranderd voor de verschillende planten. Je hoeft de gemengde cultuur in het bed niet op te geven. Dit is een goede manier om te berekenen hoeveel oogst je kunt verwachten.

Om een oppervlakte van 150 vierkante meter met bedden uit te rusten, heb je 25 bedden van de hierboven vermelde grootte nodig. Voor aardappelen plan je onafhankelijk daarvan een gebied van ongeveer 10 m x 5 m.

De hoofdpaden in de moestuin moeten een centraal kruis of een dubbel kruis vormen, zoals in de klassieke boerentuin. Ze verdelen de ruimte voor de bedden in ongeveer gelijke delen. Maak de paden niet smaller dan ongeveer 1 m. Zo kun je er comfortabel op lopen en er ook met een kruiwagen op rijden.

Tussen de bedden en de tuinafscheiding leg je een pad aan van 60 tot 70 cm breed. Het is belangrijk dat je de omheining kunt onderhouden of de heg kunt snoeien zonder de bedden te betreden.

De wateraansluiting vindt zijn ideale plaats in het midden van de moestuin, d.w.z. daar waar de twee hoofdpaden elkaar kruisen. Je kunt een ondergrondse leiding gebruiken om op dit punt een wateraansluiting te maken. Als alternatief kan ook een grondwaterput worden aangelegd. Vergeet niet dat je hiervoor ook een stroomaansluiting nodig hebt. Deze levert energie aan de dompelpomp die zich in de schacht van de put bevindt. Met een tuinpomp zoals de GardenPump 18 van Bosch breng je het water in de pomp heel gemakkelijk via een waterslang naar de planten. Je kunt de GardenPump 18 net zo goed in een regenton gebruiken. Met dezelfde pomp kun je het mobiele reinigingsapparaat Fontus combineren om de tuin gemakkelijk te besproeien.

Aan de rand van de moestuin plaats je bergingen, tuinhuisjes of broeikassen. Als je de compostbak zelf bouwt, kun je hem in de ideale maat bouwen. Hetzelfde geldt voor een zelfgebouwde broeikas. Al deze voorzieningen moeten gemakkelijk bereikbaar zijn vanaf het hoofdpad.

De compostbak moet niet te klein zijn. Om op een verstandige manier te composteren, heb je drie containers nodig die groot genoeg zijn. Er moet ook plaats zijn voor een kruiwagen. Een fruitboom ernaast zorgt voor wat schaduw in de zomer. Op die manier droogt de compost niet zo snel uit.

Als je hogere structuren plant, zoals een verhoogd bed of kleine fruitbomen wilt planten, plan ze dan aan de noordkant van de tuin. Op die manier werpen ze geen schaduw op de andere planten.

Zodra je klaar bent met plannen, begin je met de uitvoering en het geleidelijk beplanten van je moestuin. Het is het beste om te beginnen met de installatie van de aanvoerleidingen voor het water. Graaf daartoe een geul onder het geplande hoofdpad. Deze moet ongeveer 40 cm diep zijn. Leg de waterleiding daar in. Indien nodig kan aan het einde een centraal waterstopcontact worden aangesloten of kunnen verschillende stopcontacten met elkaar worden verbonden. Je installeert ze gelijk met de vloer. Dankzij hun afdekklep kunnen ze ook in paden worden geïnstalleerd.

Zodra de watertoevoer is geïnstalleerd, markeer dan de geplande hoofdpaden. Graaf vervolgens de grond langs de merktekens uit tot een diepte van ongeveer 10 cm. Aan de randen breng je een doorlopende stalen rand aan. Drijf de metalen strips verticaal in de aarde. Op deze manier zijn de bedden duidelijk gescheiden van de paden.

De stalen randen zijn bijzonder gemakkelijk te plaatsen. Je kunt ook betonnen stoepranden gebruiken. Leg ze recht met de hulp van een touwtje en tik ze netjes op hun plaats. Aan de bedzijde rust je ze uit met een ruggensteun. Dit is een opvulling van aarde-vochtig beton. Dat stabiliseert de stenen.

Zodra alle randen zijn aangezet, verdicht je de ondergrond van de paden met een handstamper. Leg dan een stevig geovlies aan. Leg er ongeveer 5 cm steenslag op. Het is geschikter als wegdek dan grind, omdat het comfortabeler is om op te lopen. De stenen in de steenslag zijn hoekiger en grijpen beter in elkaar. Ronde kiezels verschuiven veel bij belasting. Dit maakt het lopen erop inspannend.

De bovenrand van het pad moet ongeveer 5 cm onder de begrenzing van het pad liggen.

Afhankelijk van het klimaat waarin je woont, sluit je de moestuin af met een omheining of een beschermende heg. Een begrenzing met een haag is typisch voor cottage- of boerentuinen en moet regelmatig gesnoeid worden.

Als het een omheining moet worden, is een half gesloten oplossing van ongeveer 1,2 m hoog zeer geschikt. Dat houdt de wind goed uit de tuin. Hoe je een windscherm en privacyscherm bouwt, vind je hier. Als je een moestuin plant in een bestaande tuin, is er meestal al een omheining. Op zeer grote oppervlakten is het niettemin de moeite waard om de moestuin extra te omheinen. Zo ontstaat een aparte ruimte, duidelijk afgescheiden van de rest van de tuin.

Ongedierte houd je weg met een groentebeschermingsnet. Als er toch ongedierte in je groenten komt, hebben we veel praktische tips om ze te bestrijden.

Het is belangrijk om een goede bodem te hebben voor een rijke groenteoogst, deze kun je met je eigen compost zelf produceren. De ondergrond van het composteergebied mag niet worden afgedicht. Anders kunnen er geen regenwormen en andere nuttige diertjes van onderaf in de compostbak komen. Ze zijn belangrijk omdat ze het tuinafval afbreken. In niet afgedichte grond kan overtollig vocht ook goed wegsijpelen. Het beste is een compostbak te gebruiken of te bouwen met een driekamersysteem met twee tussenschotten. Op die manier bespaar je op materiaal en ruimte in de moestuin.

Eenvoudige constructies bestaan alleen uit houten hoekpalen. Daartussen span je metaalgaas. Aan de voorkant kunnen de drie kamers worden afgesloten met ingevoegde houten planken.

Als alternatief is ook een uit baksteen opgetrokken composteerbak met drie kamers denkbaar. Bouw de muren op een fundament van bakstenen en mortel. Laat tussen elke steen een grote ruimte. Zo wordt de compostbak goed geventileerd.

Om ervoor te zorgen dat je de bladeren uit je tuin ook kunt gebruiken voor je compost, raden we een multifunctionele bladzuiger aan die de gevallen bladeren kan versnipperen. Je kunt het versnipperde materiaal ook gebruiken om te mulchen.

Als al het andere in de moestuin klaar is, begin je met de bedden. Haal eerst de planten eruit die er tot nu toe gegroeid zijn. Vaak is het gewoon gazon of een wilde weide. Graaf dan de grond in het bed ongeveer een spade diep om.

Als je kleiachtige of verdichte grond vindt, graaf dan twee spadebladen diep. Dat noemt men ook Hollandse wijze. Verrijk zeer leemachtige grond in het bed met grof zand. Dit maakt de grond meer doorlaatbaar. Leg ongeveer 10 cm. zand op de grond. Vervolgens werk je het materiaal lichtjes in de grond met een cultivator.

Vervolgens voeg je zo nodig humus toe aan de grond. Gebruik voor zeer leemachtige grond bladhumus, gebruik voor zanderige grond rijpe tuincompost. Dat verzuurt de grond niet zo erg.

Het onkruid, zoals weegbree en kweekgras, moet uit het bed worden verwijderd.

De ervaring leert dat het de moeite loont om in de nieuwe moestuin te beginnen met de teelt van uitsluitend aardappelen. De planten maken de grond los. De vele bladeren bedekken ook betrouwbaar alle bedden. Onkruid heeft geen schijn van kans.

Als de aardappelen in de nazomer zijn geoogst, zaai je een groenbemester. In de lente hak je ze om, hark je ze aan en leg je ze op de compostbak. Daarna kunnen verschillende groenten in de moestuin geplant worden.

Begin met het verspreiden van ongeveer 3 liter rijpe compost per vierkante meter in de bedden. Bewerk de bedden grondig met een zeugtand. Maak de grond vervolgens verder los met een cultivator en een hark. Uiteindelijk zou er een fijnkorrelig zaaibed moeten zijn ontstaan.

Zaai dan je favoriete groenten in de bedden. Plaats houten planken van ongeveer 30 cm breed tussen de bedden. Deze dienen tijdelijk als paden.

Trouwens, het is de moeite waard om een tuindagboek bij te houden. Noteer wat je waar en wanneer hebt geplant of gezaaid. Dit overzicht van je gemengde cultuur is ook de moeite waard in het verhoogde bed. Dit maakt het voor jou gemakkelijker om volgend jaar de teeltwisseling correct te volgen. Zo ontzie je de grond en kun je altijd overvloedig oogsten.

Als je meer wilt weten over welke tuinkarweitjes wanneer moeten gebeuren, kun je de juiste tijd voor alle belangrijke activiteiten vinden in onze tuinkalender.