Bosch Global
Gereedschappen voor Huis & Tuin

Merkwaardige kersttradities: deze (doe-het-zelf)tradities bestaan dus echt

Op een plein staat een enorme verlichte bokfiguur van stro.
De zogeheten 'julbock' maakt deel uit van de Zweedse kerstraditie... en dit is niet bepaald een dwerggeit

Grappige eenden, spinnen en heksen: zo'n bonte verzameling doet je eerder aan carnaval of Halloween denken, niet? Toch maken dit soort tot de verbeelding sprekende figuren deel van kersttradities wereldwijd. Kerst is een feest dat vrijwel over de hele wereld wordt gevierd, maar de gewoonten en tradities lopen enorm breed uiteen. Hoe het ook wordt gevierd, georganiseerd of aangekleed, ieder land geeft z'n eigen draai aan kerst. We nemen je graag mee op een bescheiden wereldreis, zodat we je kunnen laten kennismaken met de wat vreemdere kersttradities die de wereld rijk is.

18

Zweden: gigageiten en maffe eenden

Op een houten tafel ligt een kerstkrans met een kaars en veel walnoten.
Op een plein staat een enorme verlichte bokfiguur van stro.
Op een houten tafel ligt een kerstkrans met een kaars en veel walnoten.
Op een plein staat een enorme verlichte bokfiguur van stro.

We beginnen in Zweden. 's Winters kan het in dit Scandinavische koninkrijk erg koud worden. Temperaturen van -40 graden zijn geen uitzondering! Geen wonder dat de Zweden tijdens kerst dan ook liever binnen voor de televisie zitten. Maar ze kijken geen “Home Alone” of de populaire Zweedse cultserie “Michiel van de Hazelhoeve” van Astrid Lindgren. Nee, de televisie gaat op 24 december om klokslag 3 uur 's namiddags aan om een speciale kerstaflevering van Donald Duck te bekijken. Al sinds 1959 houdt deze doldwaze Disney-pechvogel de Zweden tijdens kerst een uur lang vermaakt.

Maar Donald is niet het enige dier dat bij de Zweedse kerstviering komt kijken. Ook de 'julbock' maakt zijn opwachting. Deze geit vloeit voort uit oude noordse overleveringen – het zou een van de geiten zijn die de wagen van dondergod Thor hebben voortgetrokken. Tegenwoordig hangen veel Zweden een geitje van stro in hun kerstboom. De Zweedse stad Gävle doet alleen net iets meer zijn best. Hier wordt namelijk een ware mastodont van een geit neergezet, die maar liefst 13 meter de hoogte in reikt (foto 1). Met zo'n lengte heeft de julbock een plekje in het Guinness Book of World Records weten te veroveren. Op kerstavond steken de Zweden de julbock in brand, wat het hoogtepunt van deze traditie vormt.

Wie niet echt in vuur en vlam staat voor een reusachtige vlammenzee, kan zelf een eenvoudige kerstkrans in elkaar knutselen (foto 2). 

28

Finland: zweten met kerst

Een blik door een deur van een sauna, met uitzicht op banken en een teil.
In Finland brengen ze de kerstdagen het liefst zwetend door.

Van Zweden trekken we naar buurland Finland. Want ook de Finnen vieren kerst net even iets anders dan anders. Waar ze zich in andere landen mooi aankleden, trekken de Finnen juist liever al hun kleren uit. Nadat ze een flinke portie rijstpudding hebben gegeten, trekken ze met familie en vrienden naar de sauna, om daar even lekker te gaan zitten zweten.
Lijkt dat je wel wat? Na zo'n verhitte sessie is een beetje afkoeling wel welkom. Een teil met water kan daarbij van pas komen, maar bijvoorbeeld ook een authentieke houten tuindouche. In deze handleiding leggen we je uit hoe je zelf zo'n buitendouche bouwt. Als je 'm ook tijdens kille winters wilt gebruiken, moet je er wel goed op letten dat de leidingen niet bevriezen.

Na het zweten en afkoelen wachten de Finnen met z'n allen op de kerstman. Dat is overigens geen opa of oom in een kerstmanpak. Nee, de Finnen huren authentieke kerstmannen in. Het geld dat ze daarvoor betalen, wordt geschonken aan een goed doel, zoals een plaatselijke vereniging of liefdadigheidsinstelling.

38

Polen: de onzichtbare gast

In een eetkamer hangt een lamp met een houten vakwerkbalk.
Een lange houten eettafel is gedekt met borden en rode servetten.
In een eetkamer hangt een lamp met een houten vakwerkbalk.
Een lange houten eettafel is gedekt met borden en rode servetten.

Tijd voor een zuidwaarts uitstapje: Polen. Hier staat kerst in het teken van een groot, feestelijk diner. Aangezien er voor veel Polen geen belangrijkere en mooiere feestdag dan kerst is, verschijnt er op tafel een keur aan traditionele gerechten. Er staan tot wel twaalf verschillende soorten eten op tafel, stuk voor stuk zonder vlees. Het zijn vegetarische en regionale gerechten, maar ook veel gerechten met vis, zoals karper, die de borden sieren. Eén bord blijft vaak leeg. De Polen dekken bij kerst de tafel namelijk altijd voor een persoon extra. Zo is er altijd plek voor een onverwachte bezoeker.

Voordat het smullen kan beginnen, moeten de Polen geduld aan de dag brengen. In dit Oost-Europese land gaat het smaakfestijn namelijk pas van start als de sterren aan de hemel te zien zijn. Boven zo'n fraai gedekte tafel mag een mooie lamp natuurlijk niet ontbreken. Wat dacht je van een eettafellamp van een oude houten balk (foto 2)? Die kun je in een paar eenvoudige stappen zelf maken.

48

Oekraïne: griezelige decoraties

Op een houten tafel ligt een zelfgemaakte kerstster van touw.
Aan een dennentak hangt een gouden spin.
Op een houten tafel ligt een zelfgemaakte kerstster van touw.
Aan een dennentak hangt een gouden spin.

Vanuit Polen trekken we verder naar Oekraïne. Ook daar gelden merkwaardige, en soms zelfs ronduit griezelige, kerstradities. De kerstboom wordt daar bijvoorbeeld niet alleen versierd met ballen of sterren, maar met spinnen en spinnenwebben. Geen zorgen, het zijn géén echte of opgezette dieren. Vaak zijn de decoratieve spinnen gemaakt van glanzende en kostbare materialen (foto 1).
Maar waarom gebruikt men hier decoratie die in veel andere landen ofwel nooit wordt gebruikt, ofwel voor Halloween is voorbehouden? Deze Oekraïense traditie is, niet geheel onverwacht, uit een legende ontstaan. Er was eens een arme weduwe, die zich geen kerstboomdecoraties kon veroorloven. Daarom liet ze een spin een groot web om haar boom heen maken.

Of de legende echt tot de huidige kersttraditie heeft geleid, mag je zelf bepalen. Ga je toch liever voor de wat traditionelere kerstboomversiering? 

58

Hongarije: stoel met heksenbescherming

Op een pleistervloer staat een houten krukje.
De Hongaarse lucastoel wordt gedurende een periode van 11 dagen stap voor stap in elkaar gezet.

Voor onze kerstreis brengen we ook een bezoekje aan Hongarije. Sommige van de bijna tien miljoen inwoners volgen een gebruik dat ooit in de middeleeuwen is begonnen. Toen werd besloten dat kerst al op 13 december begon: de zogeheten Dag van Lucia. Omdat de kippen in de stal ongestoord hun eieren moesten leggen, mochten vrouwen die dag niet werken. In plaats daarvan beginnen de vrouwen op die dag aan de bouw van de lucastoel. Daarbij geldt wel een bijzondere regel: elke dag mag de stoel met maar één onderdeel worden uitgebreid, net zolang totdat deze helemaal klaar voor gebruik is op de mis van 24 december. Tijdens die mis gaat iedere vrouw op haar stoel zitten om op de uitkijk te staan voor heksen. Wordt er een heks ontdekt, dan wordt de stoel meteen uit huis verbannen en is het huishouden een jaar beschermd tegen heksen. Zakt de stoel in elkaar, dan is de vrouw zelf een heks.
Je kunt wel zien dat dit een traditie is die oorspronkelijk in de middeleeuwen is ontstaan! Gek genoeg leeft de traditie tot op de dag van vandaag voort.

Je kunt de rust van de kerstdagen ook gebruiken om een modernere en waarschijnlijk ook wat stabielere stoel te maken – van beton. In onze handleiding ontdek je hoe je dat aanpakt. Met de zelfgemaakte stoel zul je alleen niet al te veel heksen verjagen.

68

Frankrijk: oppassen tijdens het eten

In een stuk taart zit een porseleinen figuur verstopt.
In Frankrijk moet je oppassen dat je met Driekoningen niet per ongeluk je tanden in een stuk porselein zet!

We doen ook nog even la France aan. Daar vieren ze kerst op geheel traditionele, Europese wijze. Meestal duurt het feest tot aan Driekoningen, oftewel de eerste zondag van het nieuwe jaar. Natuurlijk laten ook de Fransen zich allerlei lekkernijen welgevallen. Op tafel staat onder andere een traditionele “galette des rois”, een bladerdeegtaartje met marsepein. Wat maakt die taart zo bijzonder? In het deeg is een kleine porseleinen figuur (of soms een boon) verstopt. Dat is de zogeheten “fève”, en als je daarop bijt, mag je de kroon op je hoofd zetten en bepalen wie de nieuwe koning wordt. Die nieuwe koning moet de volgende dag een nieuwe galette op tafel zetten. Ook daar zit weer een figuurtje in verstopt. En zo gaat het spel een flinke tijd door.

78

Afrika: klassiek en exotisch

Voor een houten muur groeit een kleine ananasplant.
Aan een palmboom hangen drie kerstballen.
Voor een houten muur groeit een kleine ananasplant.
Aan een palmboom hangen drie kerstballen.

We maken een flinke sprong naar het zuiden, naar Afrika. Ook daar vieren ze kerst. Dat gaat alleen wel even anders dan in de meeste landen in Europa,  al is het maar omdat het kwik in december vrij hoog staat. In de Afrikaanse kustlanden brengen de inwoners de feestdagen door aan het strand, zoals bijvoorbeeld in Zuid-Afrika de traditie is.
Toch mag ook daar de kerstversiering niet ontbreken. In de Kaap worden de ramen van veel huizen met glanzende stoffen, witte wol en goudfolie versierd. Dat levert een bijzonder contrast op.
Ook in Ghana worden de huizen versierd en worden op de markten kerstbomen opgesteld. In Afrika groeien echter geen dennenbomen. Daarom zorgen mango-, guava- of cashewbomen voor de nodige kerstsfeer.

Zit je met je hoofd eerder bij vakantie dan bij kerst en krijg je steeds meer zin exotische vruchten en planten, dan hoef je echt niet te wachten tot je volgende reis. Wij leggen je namelijk graag uit hoe je zelf ananas, avocado of olijven verbouwt, waar je ook woont.

88

Wat gebeurt er nog meer rond Kerstmis

Voor een muur staat een houten constructie met kerstversieringen.
Op een lege straat staat iemand met witte rolschaatsen.
Voor een muur staat een houten constructie met kerstversieringen.
Op een lege straat staat iemand met witte rolschaatsen.

We kunnen onze kerstreis natuurlijk nog uitbreiden met allerlei andere landen. Bijna overal vind je namelijk wel eigenaardige en opvallende kersttradities.
Neem nu Caracas, in Venezuela. Daar wordt op kerstavond de auto van de straat geweerd, zodat iedereen naar de kerk kan skaten. Die skatetochten zijn inmiddels al jaren een regionale traditie. Niemand weet hoe het ooit allemaal is begonnen.

Ook op de Filippijnen binden ze met kerst graag de rolschaatsen onder, niet zozeer om naar de kerk te rollen, maar als accessoire bij een outfit. Op deze Zuidoost-Aziatische eilanden houder families namelijk traditioneel op kerstdag een verkleedpartijtje. Je hoort er dan geen kerkliederen, maar karaoke.

Over het algemeen geldt dat in landen waar kerst in het warme seizoen valt, de tradities er nogal anders in hun werk gaan dan in landen op het noordelijk halfrond. Hetzelfde geldt voor Australië. Vooral de kerstboom blijkt daar een voorwerp waarvoor alternatieven nodig zijn. De meeste Aussies kiezen voor een kunststof boom. Dat is niet echt duurzaam, dus gelukkig kan het ook anders. Je kunt namelijk heel eenvoudig een grote houten plaat omtoveren tot een chique kerstboom (foto 2). En, interesse gewekt? Ontdek hier hoe je deze bijzondere boom zelf maakt.

Wil je nog niet beginnen te knutselen of klussen en wil je nog wat meer weten over interessante kersttradities, neem dan hier eens een kijkje.

En hoe je het uiteindelijk ook viert: wij wensen je alvast een fijne kerst!