Zelf een solide werkbank maken – voor minder dan 200 euro

Als je zelf een werkbank wilt maken, moet je eerst een goede planning hebben. De uitrusting, het gebruikte materiaal, de opbouw en de afmetingen van je doe-het-zelf-werkbank hangen in eerste instantie af van wat je er mee wilt.

Wil je slechts af en toe zelfgemaakt kinderspeelgoed repareren en één keer per jaar doe-het-zelf kerstdecoratie voorbereiden? Of wil je meubels zoals een boomtafel maken, een doe-het-zelf wandrek in elkaar zetten of een uitdagender project aangaan, zoals bijvoorbeeld zelf een freestafel maken?

Bedenk van tevoren waar je de werkbank voor nodig hebt en waar je hem wilt neerzetten. Een outdoor-werkbank stelt andere eisen aan het materiaal dan een werkbank die in je kelder staat. Verder kunnen ook de diverse werkzaamheden die je aan de werkbank wilt uitvoeren, al naar gelang de specialisatie bepaalde constructiedetails vereisen.

Als je zelf een werkbank maakt, moet je oppassen dat je niet in de “Over-Engineering” val trapt. Plan wat je nodig hebt. Niet alles wat je je kunt bedenken.

Hier ter verduidelijking een paar voorbeelden:

• Meubels maken: op een schaaf- of meubelmakerswerkbank zul je vaak grotere werkstukken heen en weer bewegen en bewerken. Je hebt dus relatief veel ruimte nodig en de tafel moet vooral echt stabiel staan. Je wilt dingen fixeren, zagen, boren, frezen en meer, zonder dat de tafel wiebelt. Daarom moet het ontwerp van de werkbank zwaar en stabiel genoeg zijn.
• Verrijdbare werkbank: misschien heb je een werkbank nodig die je van A naar B kunt verrijden. Dan zijn er weer andere aspecten van belang: een lager gewicht, misschien een inklapsysteem, eventueel wieltjes onder de tafelpoten.
• Werkzaamheden als goudsmid: als je je met de productie van sieraden wilt bezighouden, zijn er nog weer andere dingen doorslaggevend. Normaal gesproken zul je dan met veel kleine onderdelen gedetailleerd moeten werken. Dat kan het best als je zit. De voorste rand van de tafel moet dan over een uitsparing beschikken, zodat je zo dicht mogelijk bij je werkzaamheden kunt komen. Gewicht en stabiliteit van de werkbank staan in dit geval op de tweede plaats.
• Planten, verpotten, zaaien

Zoals je ziet is het onderwerp “zelf een werkbank maken” erg veelzijdig.

Voor deze handleiding gaan we uit van een werkbank die zo universeel mogelijk moet worden gebruikt. Groot genoeg, zodat je de meeste doe-het-zelf-werkzaamheden comfortabel kunt uitvoeren. Stabiel genoeg, zodat er niets wiebelt, praktisch genoeg om alles binnen handbereik te hebben en voordelig genoeg om het project ook financieel aantrekkelijk te maken.

De volgende werkbankideeën helpen je bij de planning:

• Constructiewijze: ook al kan het vanwege ruimtegebrek niet in elke kelder of elke garage: de ervaring leert steeds weer dat een vrijstaande werkbank, die van alle kanten toegankelijk is, in de praktijk enorme voordelen heeft.

Omdat je een dergelijke werkbank niet aan de muur kunt vastschroeven, moet de onderconstructie solide genoeg zijn. Je kunt de bank ook stijver maken door bijvoorbeeld aan de zijkanten geperforeerde platen aan te brengen, waarin je gereedschap, bakken voor kleine onderdelen en dergelijke kunt bewaren.

Het tafelblad moet dik genoeg zijn om tijdens de werkzaamheden niet door te veren. Welk oppervlak het beste is, hangt af van het toepassingsdoel.

Bovendien kun je onder het werkblad opbergruimte inplannen. Voor meer overzicht is een ladesysteem zeer geschikt. Je kunt laden met weinig moeite van OSB-platen maken. Bekijk ook onze handleiding voor een doe-het-zelf ladeverdeler.

• Afmetingen: een zelfgemaakte werkbank met gemiddelde afmetingen waaraan je geordend kunt werken, moet ten minste 160 cm breed en 80 cm diep zijn. Hoe hoog de werkbank moet zijn om comfortabel staand te kunnen werken, is natuurlijk ook afhankelijk van je lengte. Je kunt een bruikbare richtwaarde bepalen door rechtop te gaan staan en je armen losjes te laten hangen. De afstand tussen je pols en de vloer is een werkhoogte die bij je past.

Houd er rekening mee dat je eventueel ook de hoogte van machines erbij op moet tellen. erkbank adviseren wij hout. Het materiaal combineert vele voordelen: je kunt het relatief eenvoudig en zeer flexibel verwerken, maar hout is ook zwaar genoeg en kan na verloop van tijd ook worden geschuurd als er slijtage zichtbaar is. 

Het is natuurlijk ook mogelijk om zelf een metalen werkbank te maken. Je moet dan wel voldoende materiaal gebruiken om de werkbank zwaar genoeg te maken, waarbij waarschijnlijk ook puntlassen nodig is. Je hebt minder vormgevingsmogelijkheden dan met hout. Bovendien moet je op roestbescherming letten, zodat er bij de verwerking van hout op de werkbank geen lelijke vlekken ontstaan.

• Uitrusting: het doel van je zelfgemaakte werkbank bepaalt natuurlijk in belangrijke mate de uitrusting. Het loont zich in principe altijd aan de fixering van de te bewerken werkstukken te denken. Daarom is een werkblad met gaten, waarin je de schroefklemmen kunt spannen, ideaal. Dat beetje luxe heb je wel nodig.

Of je aan de voor- of achterkant nog een bankschroef wilt, hangt weer af van het toepassingsdoel van je doe-het-zelf-werkbank. Je kunt een bankschroef echter altijd nog op een later moment monteren.

Een kant-en-klare werkbank kan erg duur zijn. Kleine modellen met een eenvoudige metalen onderconstructie kosten al rond de 500 euro. Een enigszins goed bruikbare schaafbank met tangen is verkrijgbaar vanaf circa 900 euro.

Met een zelfgemaakte werkbank kun je in elk geval honderden euro's besparen. Je uitgangspunten daarbij zijn de bovenstaande aspecten constructie, afmetingen, materiaal en uitrusting. Als je niet al te hoge eisen hebt, kun je voor ongeveer 100 euro zelf een stabiele  werkbank maken die lang meegaat.

Werktafel, schaaf- of werkbank: waar je ook voor kiest, in principe heb je altijd een onderconstructie en een werkblad nodig. De volgende drie stappen laten je zien hoe je dit aanpakt.

Als je werkbank klaar is, kun je er veel geweldige doe-het-zelf-projecten aan maken, van een zelfgemaakte plantenstandaard en een zelfgemaakt bureau voor thuiswerken tot en met andere tafels voor in huis: bouw een halterbank die je ook als salontafel kunt gebruiken of maak een tafel van pallets. Je creativiteit kent amper grenzen als je eindelijk een goede plaats hebt om te doe-het-zelven.