Kippenhok maken – Handleiding en tips
- MoeilijkheidGemakkelijk
- Kosten300-500 €
- Duur1-2 day
Inleiding
Was is er bij je ontbijt nou beter dan verse eieren van tevreden kippen uit je eigen tuin? Naast zelf geteelde fruit en groente is het dagelijkse eitje de volgende stap naar een gedeeltelijke zelfvoorziening van biologische kwaliteit. Je kunt deze droom makkelijker verwezenlijken dan je misschien denkt. Als wat je nodig hebt is een vrij weekend en twee rechterhanden. Bij ons ontdek je niet alleen hoe je zelf je eigen kippenhok maakt, maar lees je ook welke kippen bijzonder geschikt zijn voor beginners en waar je bij het houden van kippen op moet letten.
Vele andere ideeën voor dierenvrienden vind je in ons doe-het-zelf-gedeelte voor hond, kat, vogel en meer. Laat je inspireren! Wie kippen houdt, heeft ook vast ruimte voor konijnen: bekijk dus ook even hoe je zelf een konijnenhok maakt.
Planning
Wil je zelf een kippenhok maken? Bedenk tijdens de planning dan eerst hoeveel kippen je in het hok wilt onderbrengen. Dat is niet alleen van belang bij het oppervlak van hok en buitenruimte, maar ook bij de inrichting.
Welke voorschriften moet ik bij het houden van kippen in de tuin in acht nemen?
Voordat je met het zelfgemaakte kippenhok aan de slag gaat, moet je op de hoogte zijn van enkele geldende voorschriften.
- Heb ik een bouwvergunning voor mijn doe-het-zelf-kippenhok nodig?
Voor dit doe-het-zelf-project hebben we voor een mobiel kippenhok gekozen. Neem voor het houden en onderbrengen van huisdieren de regelingen betreffende dierenbescherming en bouwvergunning in acht die in jouw land gelden. Mocht je een vast hok voor je kippen willen maken, neem dan eerst contact op met de bevoegde gemeente. De regels hiervoor zijn van regio tot regio verschillend.
- De wet op de dierenbescherming
In Nederland gelden voor scharrelkippen dezelfde wettelijke richtlijnen als voor hun soortgenoten in legbatterijen. Eén vierkante meter is daarbij voldoende voor 9 kippen. Wij baseren ons voor ons zelfgemaakte kippenhok echter ook op aanbevelingen voor diervriendelijk kippen houden, waarvoor bijvoorbeeld talloze dierenbeschermingsorganisaties pleiten. Daarom bieden wij onze kippen naast voldoende buitenruimte ook een comfortabele slaapplaats en een gezellig legnest voor hun eieren.
- Inentings- en meldingsplicht
Elke kip moet in Nederland bij de bevoegde veterinaire dienst geregistreerd zijn. Daar komt de aanmelding bij het dierziektefonds bij. Alle kippen moeten regelmatig (om de 3 maanden) tegen de Newcastle-ziekte worden ingeënt. Je hoeft je kippen echter niet vier keer per jaar te vangen en met ze bij de dierenarts langs te gaan. De benodigde inenting kan je heel eenvoudig via het drinkwater toedienen. Dat brengt ook geen hoge kosten met zich mee: 500 doses zijn al verkrijgbaar vanaf 7 euro, waarmee je bijvoorbeeld 20 kippen 6 jaar lang kunt beschermen.
- Geluidsoverlast en buurtrecht
Je kunt beter geen haan in je doe-het-zelf-kippenhok laten verblijven, tenzij je zeer afgelegen woont. Hanen zien er weliswaar prachtig uit, maar hebben een groot nadeel: ze maken extreem veel herrie. Je buren zullen zeker geen problemen met een paar kippen hebben en al helemaal niet als je ze soms wat lekkere eitjes komt brengen, maar de sfeer kan snel omslaan bij geluidsoverlast in de vroege ochtend. Je hennen zullen het je niet kwalijk nemen. De favoriete hennen van elke haan zien er niet zelden wat toegetakeld uit. Het ontbreken van een haan heeft ook geen invloed op de productie van eieren.
Welke kippen zijn bijzonder geschikt voor beginners?
Je wilt je kippenhok zelf maken en natuurlijk ook zelf bepalen wie er in mag wonen. Niet alle soorten kippen zijn echter geschikt voor beginners. We hebben een lijst met enkele soorten voor je samengesteld, die bijzonder eenvoudig en betrouwbaar zijn. Sommige van de soorten houden ook niet echt van vliegen, zodat ze zonder problemen in buitenverblijven kunnen scharrelen. Als er in jouw regio veel roofvogels actief zijn, is het alsnog raadzaam een overkapping over het buitenverblijf aan te brengen.
Naam | Eigenschappen | Gewicht | Legvermogen | Minimumgewicht van de eieren | Kleur van de eieren |
Araucana |
robuust, niet schuw, vredig |
Kip 1,6 tot 2 kg Haan 2 tot 2,5 kg |
180 eieren/jaar |
50 g |
groen |
Dwerg wyandottes | robuust, niet schuw, ongevoelig voor kou |
Kip 0,9 tot 1 kg Haan 1,1 tot 1,3 kg |
180 eieren/jaar |
40 g |
crème |
Plymouth Rocks |
robuust, niet schuw, vredig, leggen in de winter, hanen maken geen ruzie |
Kip 2,5 tot 3 kg Haan 3 tot 3,5 kg |
180 eieren/jaar |
55 g |
geelbruin |
Barnevelders | robuust, niet schuw, vredig, leggen in de winter, vliegen niet |
Kip 2,5 tot 2,7 kg Haan 3 tot 3,5 kg |
180 eieren/jaar |
65 g |
bruin |
Dwergbarnevelders | robuust, niet schuw, vredig, vliegen niet |
Kip 0,9 tot 1 kg Haan 1,1 tot 1,2 kg |
150 eieren/jaar |
40 g |
bruin |
New Hampshire |
robuust, vredig, ongevoelig voor kou |
Kip 2,25 tot 2,7 kg Haan 3 tot 3,5 kg |
250 eieren/jaar |
55 g |
bruin |
Vorwerk kippen |
robuust, niet schuw, vredig, hanen maken geen ruzie |
Kip 2 tot 2,5 kg Haan 2,5 tot 3 kg |
160 eieren/jaar |
55 g |
crème |
Cochin | Beveerde poten, robuust, vredig, vliegen niet |
Kip 3 tot 4,5 kg Haan 3,5 tot 5,5 kg |
160 eieren/jaar |
54 g |
geelbruin |
Bijna alle genoemde kippen zijn ook als dwergsoort verkrijgbaar. Deze zijn duidelijk kleiner, maar leggen bijna net zoveel eieren als hun grotere soortgenoten. Je kunt verschillende soorten kippen tegelijkertijd houden, maar let er wel op dat ze ongeveer even groot zijn. Bijzonder grote kippen kan je beter niet met dwergkippen houden. De kippen in onze lijst zijn ook prima geschikt als huisdieren voor jong en oud.
Hoeveel ruimte heeft een kip nodig?
Kippen hebben niet veel nodig om tevreden te zijn – naast water en voer vooral een geschikte rustplaats in de vorm van een hok dat regelmatig wordt schoongemaakt en voldoende buitenruimte.
De vuistregel is dat je maximaal 3 dieren per vierkante meter hok mag houden. Voor grotere soorten is natuurlijk meer ruimte nodig. Houd er ook rekening mee dat je je hok met een voer- en drinkbak, een zandbak en legnesten moet uitrusten. Overdag zijn de kippen graag buiten, terwijl ze 's nachts op hooggelegen zitstokken slapen. Een groter kippenhok moet dus zodanig worden gebouwd dat je er eenvoudig in kunt staan en kunt werken. Bij een kleiner zelfgemaakt kippenhok geldt dat er tenminste een vrije hoogte van 80 cm moet zijn.
Aantal kippen |
Bodemoppervlakte |
Raamoppervlakte |
3 |
1–1,5 m² |
0,2 m² |
5 |
2 m² |
0,4 m² |
8 |
3 m² |
0,6 m² |
10 |
4 m² |
0,8 m² |
20 |
8 m² |
1,5 m² |
Als je wilt dat je kippen voldoende ruimte in je tuin hebben, moet je 5 tot 10 vierkante meter per dier berekenen.
Welk materiaal is het meest geschikt voor de bouw van mijn kippenhok?
Op de markt zijn bouwsets met allerlei verschillende materialen verkrijgbaar. De kunststof variant is weliswaar niet zeer bestendig, maar kan wel eenvoudig worden gereinigd.
Wie van natuurlijke materialen gebruik wil maken, zou eerder voor een houten of stenen kippenhok moeten gaan.
Het bouwen van een houten kippenhok is ook met weinig voorkennis mogelijk. Hout moet van tevoren tegen weersomstandigheden worden beschermd en heeft regelmatig onderhoud nodig, zodat het hok voor je kippen lang meegaat. Met name multiplex is voor de bouw van een mobiel kippenhok bijzonder interessant. De constructie is veel lichter dan een vergelijkbare bouwwijze die uit gebruikelijke houten balken bestaat en kan dus eenvoudig worden verplaatst. Als je kippen permanent buiten leven, moet je in de winter wel voor goede isolatie zorgen.
Als je een vast kippenhok wilt bouwen, is de keuze voor een stenen variant de beste. Steen is robuust, bestendig en biedt je kippen meer bescherming tegen weersomstandigheden en vraatzuchtige vijanden. Je moet echter ook weten hoe je moet metselen, pleisteren en een betonnen fundament moet maken, want dat heb je allemaal nodig voor een stenen kippenhok.
Bouwen, knutselen en doe-het-zelven is onze passie. Zodra je je doe-het-zelf- kippenhok af hebt, kun je onze talloze andere tuinprojecten bekijken: Met behulp van onze handleidingen kun je bijvoorbeeld zelf een gereedschapsschuur maken of een broeikas van oude ramen. Je kinderen zullen een doe-het-zelf-boomhut geweldig vinden, maar er zijn ook makkelijkere projecten, bijvoorbeeld een kleurrijke tuinbank om zelf te maken.
Aan de slag! – Stap voor stap
Hieronder vertellen we je hoe je een mobiel kippenhok van multiplex maakt. De exacte grootte, het aantal ramen en alle andere details moet je op het aantal kippen aanpassen.
Meten en plannen
Maak eerst een gedetailleerde planning met een schets, waarbij je rekening houdt met de benodigde grootte voor het aantal kippen. Markeer de bodem, waarop je doe-het-zelf-kippenhok moet staan en houd daarbij rekening met de stand ten opzichte van de zon (een ligging op het zuiden zorgt voor meer warmte en zonlicht). Plaats je hok en de buitenruimte indien mogelijk op een hoger gedeelte om problemen met water en modder te voorkomen.
Basisconstructie bouwen
Zaag de houten balken volgens je tekening met een zaag op maat. Je constructie moet op stelten staan, zodat het kippenhok niet direct op de bodem staat. De optimale hoogte ligt tussen 25 en 30 cm. Zo worden je kippen beter tegen vraatzuchtige vijanden en schadelijke insecten beschermd. Nadat de basisconstructie in elkaar is geschroefd en met wiggen in de binnenste hoeken gestabiliseerd is, kun je de houten platen voor de bodem aanbrengen en vastschroeven.
Bovenconstructie bouwen
Zo ga je ook bij de bovenconstructie te werk (zonder het monteren van een plaat). Denk eraan dat het dak een helling moet hebben en dat de bovenconstructie en de zijwanden daarom achterin korter moeten zijn dan voorin. Leg de bovenconstructie aansluitend op de onderconstructie. Breng nu in elke hoek wiggen aan die je al op maat hebt gezaagd en die je daarna aan de basisconstructie vastschroeft, en dus niet aan de bovenconstructie. Zo kun je de bovenconstructie op elk moment verwijderen, wat erg handig is voor reiniging en transport. Voor extra stabiliteit kun je de boven- en basisconstructie met versterkingshoeken vastschroeven. Die kunnen indien nodig nog eenvoudig genoeg worden verwijderd en zo is het kippenhok ook bestendig tegen veel wind.
Zijwanden aanbrengen
Bevestig nu de zijwanden aan de bovenconstructie. Zaag de planken passend op de lengte van de wand en zorg ervoor dat je ook ramen en een uitgang voor je kippenhok inplant. Breng de deur zodanig aan dat je makkelijk bij de eieren kunt komen.
Raam plaatsen
Hiervoor kun je het best plexiglas gebruiken. Plaats de plexiglasruit in de eerder uitgezaagde raamopeningen. De ruit moet ongeveer een vijfde van het totale wandoppervlak bedragen. Daarna breng je balken aan de binnen- en buitenkant van de wand aan die als vensterbanken dienen. Voor extra bescherming tegen rovers kun je de ruit van buiten van kippengaas voorzien. Schroef het gaas achter de omraming zodat het optisch niet zo ver uitsteekt.
Zitstok aanbrengen
Bij een groter hok breng je de zitstok in het ideale geval ongeveer één meter boven de bodem aan. Bij een kleiner doe-het-zelf-kippenhok met een vrije hoogte van 80 cm moet de stok naar boven toe natuurlijk voldoende ruimte voor de kippen bieden. Je kunt het best vanaf de bodem meten en de positie op de tegenoverliggende wanden markeren, zodat de stang ook daadwerkelijk recht hangt. Breng eerst één kant van de stang aan, houd een waterpas of een lijnlaser bij de hand en zorg ervoor dat de stang horizontaal hangt. Schroef daarna de andere kant vast. De zitstok moet niet te dicht bij het raam worden geplaatst, anders vinden je kippen het snel te licht.
Dak aanbrengen
Voor het dak kun je het beste dakbedekking of golfplaat gebruiken. Zorg voor een helling van ten minste 5%, zodat regenwater eenvoudig van het dak kan stromen. Er mogen geen gaten tussen het dak en de wanden ontstaan, zodat schadelijke dieren zoals muizen en ratten en roofdieren zoals marter of vos niet in het hok kunnen komen. Het dak moet daarom ook goed vastzitten. Bij een klein doe-het-zelf-kippenhok voor bijvoorbeeld maar 3 kippen kun je het dak ook zodanig bouwen dat je het kunt openklappen, zodat je altijd makkelijk bij de eieren kunt komen. Je moet het dan wel met grendels tegen vraatzuchtige vijanden beschermen.
Kippenhok afschuren en schilderen
Je dient alle hoeken en randen grondig af te schuren zodat je kippen geen letsel oplopen. Let ook op uitstekende schroeven. Het hout moet bovendien tegen weersomstandigheden worden beschermd door het te lakken, zodat het zo bestendig mogelijk is. Laat je hierbij over milieu- en vogelvriendelijke producten adviseren. Als je liever spuit in plaats van lakt, helpt ons artikel over het verfspuitsysteem je verder.
Deur en kippenladder aanbrengen
Breng nu een kleine deur met scharnieren in de daarvoor bedoelde opening aan. Een eenvoudige grendel is al voldoende om het hok af te sluiten. Voor de kippenladder is een plank met dwarsbalkjes geschikt, dat je in een niet te steile hoek van de deuropening naar de bodem toe aanbrengt en aan de constructie vastschroeft.
Buitenruimte bouwen
Voor de buitenruimte maak je opnieuw gebruik van houten balken en kippengaas. Schroef de balken vast en breng het kippengaas zorgvuldig aan, zodat vraatzuchtige vijanden niet binnen kunnen komen en je kippen niet aan de wandel kunnen gaan. Schroef de buitenruimte daarna met versterkingshoeken zonder gaten aan je kippenhok vast.
Gefeliciteerd! Nu hoeven je kippen alleen nog maar intrek in hun nieuwe thuis te nemen. Zorg ook voor een voerbak, een watertrog en voldoende nesten. Een poepplankje en een zitstok vereenvoudigen de reiniging aanzienlijk.
Wil je graag nog meer dieren in je tuin? Je kunt bijvoorbeeld zelf een egelverblijf maken, maar we hebben ook een handleiding voor een eenvoudig vogelvoederhuisje. Ook een insectenhotel om zelf te maken is een project dat de moeite waard is. Zo kun je de drukte in je tuin achter het raam of vanuit je tuinhuisje bekijken. Heb je nog geen tuinhuisje? Nou, dat wordt dan de hoogste tijd!