Een plant aan de wand: haal de natuur dichterbij

Een heerlijke sfeer en gezondere lucht: dat zijn nog maar twee van de vele voordelen van een plantenmuur. Zo'n muur is natuurlijk ook een onvervalste blikvanger.
Afhankelijk van je woonsituatie en smaak heb je meerdere mogelijkheden om je muur te vergroenen: onder een groene gevel verstaan wij een compleet met klimplanten begroeide muur. Wil je liever hooguit een deel van de muur van wat bladgroen voorzien, dan is een plantenmuur meer iets voor jou. En daarnaast heb je nog de zogeheten verticale tuin. Daarbij breng je planten in de hoogte gerangschikt aan de muur aan.

Zo veel groen, zo veel mogelijkheden: wij leggen je uit wat de voor- en nadelen zijn en waar je op moet letten als je een stukje natuur op eenvoudige wijze dichterbij wilt halen.

Bij een groene gevel is het de bedoeling dat een bouwwerk begroeid raakt. Het kan daarbij om een compleet huis gaan of alleen om een schuurtje, maar hier zie je gebouwen die compleet zijn begroeid.

Een groene gevel is natuurlijk een kwestie van smaak, maar vast staat dat zo'n gevel wel opvalt en een aantal voordelen biedt. De dichte begroeiing beschermt het huis tegen de zomerhitte en fungeert als een soort natuurlijke airco, waarbij de luchtkwaliteit binnenshuis toeneemt. En 's winters houdt de begroeiing de warmte juist vast. De bladeren absorberen ook geluid en houden schadelijke stoffen vast.
Ook voor de natuur is een groene gevel heel fijn. In de vele hoekjes en nisjes tussen blad en muur kunnen zich namelijk allerlei dieren vestigen, terwijl de vruchten van de plant uitstekend in de smaak vallen bij vogels. Ook insecten weten hun weg naar de groene gevel te vinden. Maar maak je geen zorgen! In huizen zonder groene gevel is het aantal spinnen hetzelfde.

Welke plantensoorten lenen zich eigenlijk het beste voor zo'n groene gevel? En waar moet je op letten? Vaak heb je een zogeheten zelfklimmer nodig, zoals klimop. Deze klimplant is het hele jaar door groen en dekt de gevel netjes af (foto 1), zonder onbegroeide stukken. Klimop groeit bovendien snel en heeft geen hoogtevrees. De plant bereikt zo een hoogte van 20 meter en kan honderden jaren oud worden. Voor het aanplanten heb je genoeg aan een paar exemplaren, die je het beste in april kunt planten. In het begin loont het de moeite om de klimop regelmatig water en wat voeding te geven. Zodra de plant na een paar jaartjes de hoogte in schiet, ontwikkelt hij diepe wortels en kan hij zichzelf prima bedruipen.
Plant klimop overigens alleen bij massieve muren die in een goede staat zijn. Woon je in een huurhuis, vraag dan altijd eerst toestemming aan de huurder. Klimop zoekt graag zijn weg in kleine, vochtige spleetjes en naden, en kan daarbij in het ergste geval zelfs schade aan kalkwerk aanbrengen. Houd er rekening mee dat je de planten regelmatig moet snoeien, aangezien je de groei bij ramen, dakgoten, bakstenen en ventilatieroosters onder controle wilt houden. Als de planten razendsnel groeien, mag je ze flink bijsnoeien. Let er goed op dat de klimop niet het huis van je buren verovert. Klimop laat zich namelijk heel moeilijk verwijderen.

Een andere klassieker voor een mooi dekkende groene gevel is de wingerd (foto 2). In de zomer is die mooi groen en in de herfst kleurt hij prachtig rood en oranje, vooral bij een zonovergoten gevel. 's Winters is de wingerd bladloos.
Het beste moment om de planten aan te planten, is de lente, iets eerder dan medio mei, en anders in de vroege herfst. Behandel de grond voor de muur met hoornspaanders of compost. Dat soort grond is namelijk vaak arm aan voedingsstoffen. Het hangt een beetje af van de grootte van de gevel, maar probeer tussen iedere plant zo'n 4 meter ruimte aan te houden. In het begin moet je de nieuwe wingerd regelmatig veel water geven, want zo groeit hij het snelst. Een klimplantenrek is niet nodig.
Zodra de plant wat is gegroeid, kun je hem het beste wat terugsnoeien, zodat de plant zich goed vertakt. Voor de rest is de wingerd heel onderhoudsarm. Wel moet je 'm, net als klimop, regelmatig snoeien om ramen en goten vrij te houden. Wingerd groeit namelijk net zo gretig als klimop en laat zich erg lastig weghalen.

Naast de wingerd en de klimop heb je nog keuze uit andere plantensoorten om je gevel mee te vergroenen. De klimhortensia bijvoorbeeld groeit het liefst in de halfschaduw naar zes meter hoogte en tooit zich in fraaie bloemen.
De blauweregen is dol op zonnige muren en is een bijzonder sterke slingerplant die tot wel twintig meter hoog kan worden.

Anders dan bij een groene gevel werk je bij een plantenmuur met een beperkt oppervlak dat je wilt vergroenen en kun je zelf de vorm daarvan bepalen. Zo'n muur is vooral handig op een balkon of terras, waarbij ruimte schaars is, en vormt daar een mooi alternatief voor plantenbakken en potten. In plaats van de ondergrond decoreer je de muur. Dat is goed voor het klimaat, dempt geluid en ziet er bovendien strak uit.

Wie planten aan een muur wil bevestigen, moet met een paar zaken rekening houden. Hier werk je namelijk niet met zelfklimmers die zich ergens aan verankeren en verder de weg zelf wel vinden. Bij een plantenmuur moet je je planten een handje helpen.

Ten eerste moet je goed weten welke planten zich lenen voor een gestapelde look. En dat moet heel nauw: het moeten planten zijn die met weinig water toekunnen, tegen warmte kunnen, direct zonlicht verdragen en niet te snel of woekerend groeien. Met zo'n eisenpakket blijven er maar weinig kandidaten over. Met mos, vetplanten, varens, lepelplanten, drakenklimop, anthuriums en siernetels zit je goed. Je kunt echter ook aan veel kruiden denken, zolang ze het bovenstaande eisenpakket maar aankunnen.

Heb je je keuze gemaakt? Dan komt het erop aan hoe je de planten aan de muur krijgt. Daarvoor heb je een hang- of draagsysteem nodig. Vaak wordt daarbij met houten constructies gewerkt die je met aarde kunt vullen. Via een tralierooster blijft de voedingsbodem goed op zijn plek.

Een fraaie variant van een plantenmuur zie je op foto 1. Ook hier werk je weer met een tralierooster. In onze handleiding lees je hoe je dat stap voor stap aanpakt.

Maar ook met een eenvoudig houten rek kun je een mooie plantenmuur maken. Hier zie je hoe je een rek met mos maakt, zoals op foto 2.

Test voordat je het draagsysteem ophangt altijd of de muur wel sterk genoeg is om het systeem te dragen. Als de aarde eenmaal vochtig is, bedraagt de trekkracht zo een paar kilo per vierkante meter. Daarnaast moet je ook hier natuurlijk planten kiezen die aan het eisenpakket hierboven voldoen.

Kun je geen geschikte muur vinden, dan is er nog geen man overboord: je kunt een houten pallet namelijk gemakkelijk omtoveren tot een fraaie zichtbreker met planten (foto 3). Hier vind je alles over dit project.

Hangt (of staat) je plantenmuur eenmaal, dan moet je er natuurlijk goed voor zorgen. De grootste uitdaging: water geven. Vochtige muren en schimmelvorming houd je nooit tegen, want je planten hebben nu eenmaal water nodig. Kies daarom voor planten die niet al te dorstig zijn. Dan is het voldoende om ze voorzichtig water te geven (als je ze horizontaal hebt opgehangen) of met een plantenspuit te besproeien.

Heb je planten die een normale hoeveelheid water verlangen, dan ontkom je haast niet aan een bewateringssysteem. Bij professionele systemen gaat het bewateren via een dunne slang die druppelsgewijs de juiste hoeveelheid water afgeeft. Voor zo'n systeem heb je alleen wel een geschikte wateraansluiting in de buurt van de plantenmuur nodig. Je kunt ook met een systeem met een watertank werken. Lijkt dat je wel wat, raadpleeg dan een deskundige van een bouwmarkt of tuincentrum.

De verdere verzorging, afgezien van het water geven, hangt volledig af van de plantensoorten en hun specifieke eigenschappen.

Als derde optie voor groen aan de muur heb je nog de zogeheten verticale tuin. Dit is de makkelijkste manier om planten, en dit in geval ook bloemen, in de hoogte aan de muur te krijgen. In tegenstelling tot bij een groene gevel en een plantenmuur hoef je bij een verticale tuin niet zo heel veel te letten op specifieke zaken. Waarom? Omdat je bij zo'n tuin de planten gewoon in een pot of bak zet, zoals je gewend bent. Het gaat er daarom vooral om hoe je de planten aan de muur krijgt. Goed nieuws: dat kan op eindeloos veel creatieve manieren. Wij inspireren je graag en leggen je uit hoe je verschillende ideeën concreet uitwerkt.

Een verticale tuin is ideaal als je jezelf wilt omringen met bloemen en planten, maar daar eigenlijk de ruimte niet voor hebt. Van balkon, klein terras tot een kleine tuin, een verticale tuin neemt bijna geen plek in en is in de meeste gevallen zo aangebracht. Als basis gebruik je meestal niets meer dan kippengaas. Dat kun je gemakkelijk aan de wand schroeven en vormt de perfecte houder voor fraaie glazen potten (foto 1), om maar een voorbeeld te noemen. Wil je het nog wat creatiever aanpakken, dan kun je soeplepels aan het gaas ophangen (foto 2). Daar kan genoeg aarde in voor een bescheiden plantje.

Ook veel houten meubels doen het prima als ophangsysteem voor verticale tuinen. Bij veel balkonmeubels heb je al latten of ophangsystemen waar je heel eenvoudig vazen of potten aan kunt bevestigen (foto 3). Zo maak je bijvoorbeeld eenvoudig zelf een verticale kruidentuin.

Vind je duurzaamheid belangrijk of ben je dol op upcycling? Ook hier biedt de verticale tuin ruimte voor creativiteit. Je kunt bijvoorbeeld een dakgoot een nieuw leven geven (foto 4). Dankzij de vorm en de makkelijke bevestiging biedt zo'n goot plaats aan meerdere soorten kruiden, bloemen en zelfs sla. Hoe je dat precies aanpakt, lees je hier.

Wil je gasten meteen onthalen met een kleine tuinmuur? Dan is dit creatieve project ideaal voor jou: het doe-het-zelf-huisnummerbord met planten (foto 5). Daarmee laat je niet alleen duidelijk je huisnummer en eventueel je naam zien, maar ontwerp je meteen een schattig miniatuurtuintje. In onze handleiding laten we je zien hoe je dit bordje gemakkelijk zelf maakt, met weinig materiaal.

Je merkt het al, bij een muurtuin gaat het niet zozeer om je groene vingers, maar om je creativiteit. Daarom hebben we geen algemene verzorgingstips voor je. Je moet zelf uitvogelen wat je planten nodig hebben qua licht, temperatuur, water enzovoort.

Heb je desondanks toch genoeg inspiratie gekregen om je muren te verfraaien met plantenkracht, dan wensen wij je veel succes!