Tuin-, pot- en balkonplanten winterklaar krijgen: hier moet je rekening mee houden

Vorst, sneeuw en een ijzige wind … De winter komt er weer aan. Dat betekent ook dat je tuin-, pot- en balkonplanten weer winterklaar moet maken, zodat ze de koude maanden ongeschonden doorkomen. Maar wanneer begin je daarmee? Een goed uitgangspunt is natuurlijk de temperatuur. In sommige landen wordt het in oktober al flink koud voor sommige plantensoorten. Wees vooral bedacht op koude nachten en warme dagen. Je kunt ook van oude boerenwijsheden gebruikmaken. Eentje luidt bijvoorbeeld: 'Brengt het najaar helder weer, het zal des winters stormen op het meer.' Wij laten je hier stap voor stap zien welke planten je op de winter moet voorbereiden en hoe je dat doet.

Wie in de gemiddelde tuin kijkt, ziet dat sommige planten de koude temperaturen prima zelf aankunnen. Dat komt doordat dat zogeheten winterharde planten zijn. Deze planten kunnen een bepaalde periode vriestemperaturen aan zonder daarbij schade op te lopen. Winterharde planten zijn bijvoorbeeld verschillende grassoorten, klimplanten en allerlei tuinkruiden. Ook sommige exotische plantensoorten, zoals bepaalde cactussoorten, palmbomen en verschillende balkon- en potplanten kunnen koude temperaturen goed aan. In principe geldt: kwetsbare planten moet je voor de eerste nachtelijke vorst naar hun winterverblijf helpen. Robuuste plantensoorten kunnen buiten blijven zolang de temperatuur niet onder de 0 graden valt. Echte winterharde planten overwinteren gewoon in de buitenlucht, maar moet je wel alsnog beschermen tegen guur weer. Wil je weten of een plant winterhard is, raadpleeg dan de verzorgingsaanwijzingen die je bij de plant hebt gekregen. In de fotogalerij zie je per regio wat voorbeelden van winterharde planten.

Zowel winterharde planten als pot- en balkonplanten moet je op koude temperaturen voorbereiden. Wij hebben een lijstje met benodigdheden voor je gemaakt:

• Een tuin- of snoeischaar, zoals de EasyPrune of de ASB
• Stro of dennentakjes
• Tuinfolie, noppenfolie of een juten zak
• Een houten of piepschuimen plaat

Is de winter in aantocht, dan kun je beginnen. Er zijn vier belangrijke stappen om planten en bloemen goed de winter te laten doorkomen:

Bij pot- en balkonplanten is het extra belangrijk dat je oude en verwelkte bloemen en bladeren volledig verwijdert. Met een tuinschaar, een accutuinschaar of een accusnoeischaar wordt zware arbeid eenvoudig en loopt de plant minder risico op schade door scheurende bladeren. Waarom is dat zo belangrijk? Als je bladeren goed snoeit, verbruikt de plant minder belangrijke energie. Zo ontneem je schadelijke dieren en insecten ook hun voedselbron. Let erop dat je echt alleen bladeren en bloemen weghaalt en de plant niet hardhandig terugsnoeit. Doe je dat namelijk wel, dan breng je de plant al voordat de winter aanbreekt permanente of blijvende schade aan.

Winterharde planten in een pot of op het balkon die je niet naar binnen kunt halen, moet je goed tegen vorst beschermen. Vanwege het materiaal van potten krijgen potplanten extra veel kou in de aarde en hun wortels te verduren. Daarom is het raadzaam zowel de plant als de pot warm in te pakken. Je kunt gemakkelijk een isolerend laagje aanbrengen met noppenfolie of een vlies. Matten van natuurlijk materiaal, zoals kokosvezels of schapenwol, werken nog beter. Ook aluminiumfolie kunnen we voor bepaalde planten zeker aanraden. Dat soort folie is ideaal voor de bescherming van jonge bomen, zoals fruitbomen, eiken, lindebomen of esdoorns. Met een paar laagjes aluminiumfolie om de stam is de dunne schors goed beschermd tegen vorst en barsten.

Je kunt potplanten het beste met pot en al op een houten of piepschuimen plaat zetten. Dat levert de beste bescherming tegen bodemvorst op. Met een dun laagje dennentakjes of stro kun je de grond in de pot bedekken, om zo vorst buiten de pot te houden. Deze truc werkt ook goed voor bloemperkjes. Let er echter wel op dat er genoeg lucht bij de grond kan. Ook hiervoor geldt: hoe minder, hoe beter. Heb je een boompje of struik in een pot zitten? Doe daar dan nog een juten zak of speciaal beschermingsvlies omheen. Zo’n zak of vlies bind je vervolgens aan de stam vast. Zo bescherm je kwetsbare takken tegen schade en groenblijvende planten tegen uitdroging door wind. Deze manier van bescherming is met name belangrijk voor mediterrane planten en bloemen, zoals olijfbomen of palmen.

Planten en potten beschermen is net zo belangrijk als de juiste plek om te overwinteren. Niet-wintervaste planten, zoals de citroenplant, moet je ergens binnenshuis bewaren, op een plek waar het niet vriest. Een lichte en koele ruimte, zoals een trappenhuis of slaapkamer, is ideaal. Het belangrijkste is dat de ruimte niet te veel wordt verwarmd. Ook een kelder of garage, mits er genoeg daglicht komt, vormt een goed alternatief. Let op: zorg voor voldoende aanvoer van frisse lucht!

Een wintertuin of kas is ook een goede mogelijkheid. Zulke overwinteringsplekken zijn ideaal voor groenblijvende planten. In een kas krijgen planten als de oleander en de laurier genoeg licht, mits de ruiten voor het verplaatsen van de planten goed zijn gelapt. Een ander voordeel van een kas is het constante klimaat. Een temperatuur van 5 tot 10 graden is perfect om planten de winter door te helpen. Je kunt kasverwarming of een vorstbeschermer gebruiken om vorst buiten de deur te houden.

Qua winterklaar maken van wintervaste balkon- en potplanten gelden er eigenlijk geen algemene regels. Het is in ieder geval goed om ze tegen wind te beschermen door ze onder een afdakje of naast een warme buitenmuur te plaatsen. Het kan ook zin hebben om de plant met pot en al in de grond te zetten. De aarde bevriest in de pot namelijk sneller dan in de grond.

Ook als je al in de herfst je planten minder water geeft, moet je niet vergeten dat ze 's winters nog wel wat nodig hebben. Geef de binnenshuis overwinterende planten genoeg water om uitdroging te voorkomen. Geef de planten buiten water op de warmste momenten van de dag en op vorstvrije dagen. Let erop dat het water niet op de bladeren en takken belandt. Gebeurt dat wel, dan kan de plant vorstschade oplopen. De daadwerkelijke waterbehoefte van de planten verschilt per soort en potgrootte. Als 's winters de bladeren slap hangen, komt dat meestal door een watertekort. Bemesten is tijdens de winterse rust niet nodig.

Iedere plant heeft 's winters unieke verzorgingsbehoeften. Sommige planten willen veel licht, andere weinig. Sommige zijn erg dorstig, andere juist niet. Er geldt geen algemeen advies. Waarop je bij welke planten moet letten, hebben wij voor je samengevat in handige afbeeldingen.