Zelf een bokashi-emmer maken – composteren op de Japanse manier

Binnen 30 tot 60 minuten heb jij je eigen bokashi-emmer gemaakt. Zo werkt het:

Voordat je je eigen bokashi-emmer gaat maken, beantwoorden wij hier de meest gestelde vragen over dit Japanse compostalternatief. Eerst dus een kleine bokashi-handleiding, waarop de bouwhandleiding volgt.

Het woord „Bokashi” is afkomstig uit het Japans en betekent zoveel als “gefermenteerd materiaal”. In een bokashi-emmer maak je met behulp van keukenafval en zogenaamde effectieve micro-organismen (EM) met weinig moeite hoogwaardige mest, ook als je thuis weinig ruimte hebt. De micro-organismen vreten jouw keukenafval aan. Je kunt zowel de vloeistof die daaruit ontstaat als het bokashi-ferment als mest gebruiken.

Vind je tuinideeën uit verre landen fascinerend? Dan ben je net als wij.

Je hebt eigenlijk alleen een luchtdichte emmer nodig waaruit je vocht kunt aftappen en op de markt verkrijgbare effectieve micro-organismen om zelf bokashi-ferment te maken. Hoe groot de emmer mag zijn, hangt alleen af van de ruimte die je hebt.

Kant-en-klare bokashi-emmers zijn verkrijgbaar voor 30 tot 80 euro. Als je je eigen model wilt maken, heb je twee emmers nodig (zie handleiding) en kost het je maar 15 euro.

Je kunt je bokashi-emmer vullen met zo klein mogelijk gesneden tuin- en keukenafval, waaronder plantenresten, fruit en groente met schillen en pitjes, gekookte levensmiddelen, eierschillen, brood, vlees en vis of koffiedik. Ideaal is een mengsel van verschillende materialen per laag.

De bokashi-emmerals extra compostbak of als alternatief daarvan: stapel laagjes van jouw materiaal, het keukenafval dus, in de bokashi-emmer en druk de laagjes stevig op elkaar met behulp van een stamper of een opscheplepel. Besproei elke 3 tot 4 cm hoge laag met effectieve micro-organismen, totdat de laag vochtig glanst. Je kunt een nieuwe laag verzwaren met een zakje zand, water of kiezelstenen. De laag moet volledig afgedekt zijn.

Er mag geen lucht bij het ferment komen en dus is het van belang dat je het deksel altijd stevig sluit. Als de laagjes zo goed als de hele emmer vullen, is het voldoende om de emmer luchtdicht met het deksel af te sluiten en is extra verzwaring niet nodig.

En dan: afwachten. Controleer om de 2 of 3 dagen of je al vloeistof met het kraantje kunt aftappen. Wat je daarmee moet doen, vertellen we je zo. Als er bijna geen bokashi-vocht meer uittreedt, is het ferment bijna klaar.

In een klassieke composthoop verrot organische materiaal aan de open lucht. Keuken- en tuinafval verandert na verloop van tijd in een substantie die op aarde lijkt. In compost bevinden zich nog maar weinig voedingsstoffen, waardoor het als mest voor veeleisende planten zoals rozen niet echt geschikt is. In een ander artikel lees je meer over het onderwerp compostering. Als je een plekje in je tuin over hebt, kun je zelf een compostbak maken.

Bokashi en compost is niet hetzelfde, want bij bokashi wordt het luchtdicht afgesloten materiaal door middel van fermentatie verrijkt. Alle voedingsstoffen van het organische basismateriaal blijven behouden en dankzij effectieve micro-organismen komen er ook nog voedingsstoffen zoals vitamines, mineralen en enzymen bij. Bovendien gaat fermentatie aanzienlijk sneller dan verval bij klassiek composteren.

Vaak wordt bij compostering of fermentatie geklaagd over onaangename geurtjes. Als je je bokashi-emmer in de keuken wilt neerzetten, is dit aspect natuurlijk bijzonder belangrijk, maar wees gerust: terwijl bij compost als gevolg van het verrottingsproces daadwerkelijk onaangename geurtjes ontstaan, ruikt bokashi-ferment niet slecht – de geur wordt als “zuur” omschreven, maar niet als storend.

Een volle, goed gesloten bokashi-emmer moet ongeveer 14 dagen lang fermenteren. Vervolgens kun je de emmer openen en het ferment controleren – ruikt het naar appelazijn en ziet het er een beetje glazig uit? Dan is het klaar. Als dat niet het geval is, doe je de emmer weer dicht en kijk je een week later weer.

Rijp bokashi-ferment kun je direct uit de emmer halen en met aarde mengen. Een bokashi-emmer met een inhoud van 16 l is genoeg voor 100 l aarde. Planten zoals tomaten die veeleisender zijn en ook wel snelgroeiers worden genoemd, kun je ook bemesten met 1 kg bokashi per m2 of 250 g per plant.

Als je bestaande planten wilt bemesten, trek je gewoon 10 cm diepe voren in de bodem ertussen en begraaf je het bokashi-ferment in die voren. Rondom bomen en struiken kun je een 10 cm diepe cirkel trekken. Houd daarbij een afstand van 30 tot 40 cm tot de worteldiameter aan. Bedenk de bokashi altijd weer met aarde.

• Omdat bokashi zo veel voedingsstoffen bevat, kun je het ferment als mest ook verdelen over aarde na het oogsten, waardoor in een mum van tijd waardevolle humus ontstaat. Wacht vervolgens twee weken met het inzaaien van nieuw zaad of het poten van planten, omdat ze door vers ferment beschadigd kunnen raken.
• Gemengd met andere organische materialen in een conventionele composthoop werkt bokashi ook als versnelde composteerder.
• Oude tuinaarde kun je ook met bokashi verrijken, zodat er bloemenaarde vol voedingsstoffen ontstaat.

• Het vocht dat je uit de bokashi-emmer haalt, is kwalitatief hoogwaardige vloeibare mest voor planten. Je kunt het in een verhouding van 1:100 met water verdunnen en eens per week gedurende drie tot vier weken gebruiken.
• Bokashi-vocht heeft zich ook als vloeibaar reinigingsmiddel bewezen en verhelpt vuilophoping en geurvorming in het riool en in toiletten. Verdun in de verhouding: 1:100 met water en gebruik het vocht eens per één tot twee weken.